ԿՈՄԻՏԱՍ

ԿՈՄԻՏԱՍ

Քառեակներ

1. Գարուն ցելաւ ծաղկունիկ բոցերով, Ամառն ելաւ հասկունիկ ծոցերով. Աշունն առաւ խատուտիկ բարերով, Ձմեռ պատաւ` պատուտիկ սառերով։ 2. Ելաւ տերեւ` երեւ երեւ կանաչ ծովակի. Տարփուն-տարփուն կապոյտ հովակի. Ժըպիտ քօղով սըրտիկ հովին ծըռավ, Ծըպիտ դողով սըրիկ քովին դըրած։ 3. Ելաւ շինական` ցանեց առաւ` Բուռը լի ցորեն. Անցաւ դաշտէն ու ձորէն Բարձաւ տասը լիր ցորեն։ 4. Կարմիր ցայգով` մանուշակ երկին նաւեցիր. Կանաչ այգով անուշակ հերկին բաւեցիր. Խաղալ-ցօրըդ շողն էլ վըրան` Քաղով-դողով` ձորն էլ վըրան։ 5. Հըրաբարձ լեռներ` կոնելով` Նարգիզ դալարուն դիզել. Սողուն կողեր շոգելով` Ոսկին արծաթ շիթել։ 6. Այն ի՞նչ ամպ էր` աղօտ-աղօտ ծռուեցաւ, Ու թուխ պատեց կապուտեց. Այն սեւ ամպ էր` մաղօտ-մաղօտ ցրուեցաւ, Ու պուխ կապեց պատուտեց։ 7. Սէրըտ անմիտ սըրով բոցոտեցին, Բեռըտ խաւար հըրով խոցոտեցին. Երկրիտ հողէն խաչըդ բուսաւ, Կեանքիդ կողէն աչըդ հիւսաւ։

Հոսուն-խօսուն

Պապիկ ծառն էլ Ճերմակ ծոցիկով Ջըրիկ բոցիկով Խորունկն է խառնել, Բազուկն է առել Քարերին դառել Հոսում է խօսում Ափիկ-ափիկ սըղոցում։ Երկար բարունով Դալար արունով Սարին բըրելով, Քարին գրելով․ Դաղձն է ձունել Փափուկ դափերին, Մաղձն է բունել Սըրտիդ ծափերին։

Կինն ու Այր

Առան ասեղ ու ճերմակ թել Եւ ըսկըսան հիւսել… Առան երկաթ, կըրակ ու յաղթ` Կեանք հեսան` տեսան քու բաղդ…։

Շուշան Սիրտ

Շուշան սիրտըդ մաքառեց տարի-տարի Կեանքիդ արեւ-օրերում. Սուսուն-սէրըդ թափառեց արի-արի Լանջիդ լուսին ձորերում։ Շըրթունքներըդ մանուշակ դալար-դալար Սիրոյ գարուն զովանի, Գանգուր հերըդ անուշակ գալար-գալար Համբոյրներուն հովանի։ Սէրըդ սէր էր ծագեցաւ Պատոյտ-պատոյտ դափնիների ճիւղերով, Սիրտըդ սիրտ էր յագեցավ Կապոյտ-կապոյտ բալասանի իւղերով։

Հով-Սէր

Նուրբ հովի պէս լարերով՝ Սուրբ ծովի պէս պարելով, Սէրըդ սըրտում պահեցիր, Սըրտիս խորքում գահեցիր։ Աշունն եկաւ ծառին սարին հեւելով՝ Անձրեւ թելեր փոշի-փոշի թեւելով․ Պըտուկը ճոխ՝ առին տարին Տերեւները կանաչ-ճանաչ պեղելով։

Խաչեալին

Ծընո՜ւնդ կուսին, Խա՛չըդ ուսին՝ Հասկեր-հասկեր քաղելով՝ Անաչ սըրտերում կալեցիր, Սընո՜ւնդ բարի, Քա՛ջըդ արի՝ Ազգեր-ազգեր մաղելով Կանաչ հըրդեհում հալեցիր։ Մարգարտայեռ՝ Ջեր քըրտինքներ՝ Սյտեղ երկին՝ Կայլակ-կայլակ հոսելով՝ Մեր մահը լացեց, Մարեցին. Ու անվեհեր՝ Սէր աչիկներ՝ Փայտէն երկիր՝ Փայլակ-փայլակ խօսելով՝ Իր ճահը բացեց, Վառեցին։

Գորով-Սէր

Ի՜նչ դողդոջուն ոտեր՝ Սըացին որպէս խոտեր, Իջայ վայրիկըս։ Ի՜նչ բողբոջուն այտեր՝ Միջօրեայ վարդ էր ցայտեր, Գըտայ մայրիկըս։ Գիրկը գըրկին՝ առաւ ու դըպաւ, Սիրտը սըրտին՝ վառաւ ու կըպաւ՝ Թեւեց աչելով․ Ձեռքը ձեռքին՝ առաւ ու հըպաւ, Ճերմակ վարդեակ՝ կուրծքին դըրաւ՝ Լռեց պաչելով։

Խորունկ ու Մուգ

Էն ի՛նչ ամպ է՞ր, Սարի գագաթին տալով՝ Ցիր արաւ Արծաթ տեղաց. Արծաթ տեղաց՝ Ճերմակ-ճակատին, Գոգէն անձրեւ գալով՝ Ծիր առաւ։ Էն ի՛նչ ամպ է՞ր Սարի փափագին հալով՝ Սիր արաւ, Ոսկի բեղե՞ց. Հալուն-հըրով՝ Ոսկի-մեղաց. Լուսուն-գըրով մըկըրտեցին՝ Քու մաճերըդ։ Ա՛յ, վա՛ռ աչեր Էն ի՞նչ ամպ էր Սարի գագաթին Ճերմակ ճակատին Արծաթ-պաչեր տալով Ցիր արա՞ճ։ Ճերմակ-ճակատին Սարի փափագին, Դարի պապակին Շատ մարգարիտ տեղաց՝ Լար մարգերըդ բիլ արաւ։ Ուսուն-հըրով վառ մարգերըդ ծիլ արաւ Զառ-մարգերըդ՝ ոսկի-մեղաց, Ոսկի-մեղաց լուսուն գրով Մկըրտեցին քու մաճերըդ։

Եռ ու Սէր

Երկիրը եռում է՝ կողիկը գոցելով՝ ծաղիկ-ծաղիկ, Առուակը սիրում է՝ հողիկը խոցելով մաղիկ-մաղիկ․ Վարդիկը ջեռում է շողիկը բոցերով՝ լըռիկ-լըռիկ, Հովիկը ծիրում է՝ լողիկը ծոցերով՝ ջըրիկ-ջըրիկ։

Ի՞նչ

Մահո՞ւ հովեր՝... Թէեւ ճըկուն՝ Թեւերն արձակ Կը փըքեն։ Ահա՜ ծովեր՝ Թէեւ նըկուն՝ Ձեւերն արձակ Կը կըքեն։ Հի՜ն տարիներ, Սի՜ն տարիներ՝ Բուխ գարունով․ Ծուխ շարունով։ Ջըրեր ծալեակ՝ Թէեւ թեթեւ, Իրար-հըրան՝ Կը շրչեն․․․։ Հըրեր հալեակ՝ Թէեւ դեդեւ՝ Իրար-կըռան՝ Կը հըչեն․․․։ Նո՜ր տարիներ, Եռ աշունով․ Օր բարիներ՝ Սէր դաշունով։

Ոսկի Մեղաց

Ա՜յ, վա՛ռ աչեր. Այն ի՞նչ ամպ էր` Սարի գագաթին, Ճերմակ-ճակատին Արծաթ աչեր տալով՝ Ցիր արաւ։ Ճերմակ-ճակատէն՝ Սարի փափագին, Դարի պապակին Շար մարգարիտ տեղաց. Շար մարգարիտ տեղաց, Լար մարգերըդ բիլ արաւ, Ուսուն-հըրով վառ մարգերըդ ծիլ արաւ. Զառ-մարգերըդ ոսկի-մեղաց. Ոսկի-մեղաց լուսուն-ջըրով Մըկըրտեցին քու մաճերըդ։

Առաջ

Այսօր, նորէն, դէմքիդ վերայ գիշեր է կաթել, Շանթ ու կայծակ ճայթելէն. Սըրտիդ խորէն արիւն կ’եռայ՝ ամպեր են պատել, Հուր ու փայլակ սայթելէն։ Սըրտով բարի, Հոգիդ արի՛ Որ քու նաւը Չը շըւարի՛: Կեանքի կըռիւ՝ ճիշտ դատելով՝ Կանաչ, խըռիւ միշտ զատելով։ Դէպի առա՛ջ. Հեռի հառաչ։

Սէր ու Ջեր

Արեւն այտէն Ծիրան ցայտով, Լուսիկ-լուսիկ ճըրագեց, Կագաւ ոտէն Վարդի հոտով, յուսիկ յուսիկ կըրակեց։ Ծառի քովէն Սարի հովով, «Զիս կը սիրե՞ս» շըրշընջեց. Հոգուս խորէն, Սիրու ձորով, Զիս կը սիրե՞ս, մըրմընջեց. Աչքի տակէն Սըրտիս ակով Ծաղիկ-ծաղիկ ծիծաղեց, Գոգի մարգէն Բարակ զարկով Գաղիկ-գաղիկ շաղ մաղեց։ Աղբէր քուրէն Սառն աղբուրով Տորոն-տորոն սէր փընջեց։ Հուր աչերէն Լուռ պաչերով Որոն-որոն ներշընչեց։

Ծովակ, Նաւակ

Ծաւալ ծովակ՝ ալին վըտիտ փընջելով, Ցաւը սըրտում՝ շամբերի պէս ցցելով, Շընչում էր երկունքներէն զովացած․ Վերան նաւակ՝ հովի ժըպիտ ջընջելով, Մուխը տըրտում՝ ամպերի պէս կցելով, Փընչում էր մարդիկներէն ծովացած։ Ջուրն ու խոցը երեւում է՝ Ծովի վերայ ծիր ու ծիր, Հուրն ու բոցը երերում է՝ Հովի վերայ ցիր ու ցիր։

Ճանապարհ

Բարակ ուղին սողալով։ Ոտի տակին դողալով` Ճամբի ծայրին բուսել է Կեանքի ծառը շողալով։ Ի՜նչ լայն սիրտ է, որ ունի, Այս ճանապարհն Անհունի․․․ Մարդու, բուսի, գազանի Եւ թեւաւոր Թըռչունի:

Աշուն Գիշեր

Ձիւնիկ լուսին, Սարի ուսին, Դեղին-կարմիր շաղալէն, Ալիք-ալիք խաղալէն, Ծովի ծոցին՝ Ալ ժապավէն Տուել բոցին։ Ծառեր, հողմեր, Ամեն կողմեր, Թըռչուն դառել երգելով, Հեռու-հեռու հերկելով, Երան-երան Թռելով Օդի վերան։

Իբր Զարդ

Օրէ օր Ճըրագ առ, Պահէ վառ` Մտքիդ յար Լուսատու, Նորէն նոր Կըրակ տար Անըսպառ` Սըրտիդ լար Յուսատու։

Աշուն

Ծառեր, թըփեր լեցուն միրգ, Մառան տարան գիրկ ու գիրկ, Աշուն սընաւ։ Սաղարդ–սաղարդ սարսելով, Ոսկի տերեւ դարսելով Աշուն քընավ։ Տարափ ու բուք փըչելով, Վայուն–մայուն ճըչելով՝ Աշուն ծընավ։

Սէր-Հովիկ

Շընչէ՛, հովիկ, Դու թոթովիկ՝ Կեանքի սէրը՝ Սըրտի բերը՝ Պարուրելով, Ծարուրելով՝ Ծովի ալքէն, Ամպի ծալքէն, Ալ ծաղկունաց Հըրոյ հալքէն, Թող նա վառռ՛ իմ ծոցիկին ոսկի լոյս, Հողմահարէ՛ դու բոցիկին, որ իմ յոյս՝ Լանջիս վերայ Յաւէտ եռա՛:

Թերթիկն ու Ցօղիկ

Գարուն–թերթիկն ընկել էր ծալուկ՝ Խոտերի մէջ դալուկ. — Աշուն–ցօղիկ իջել էր վերան՝ Հողմերի հետ երան։

Օրհնութիւն

Ճակատըդ օծուն՝ Լուսաւորչայ կանաչ Մեռոնով, Լուսաւորչայ կանաչ Մեռոնով՝ Թող կանանչեն հուռ ճիւղերըդ․ Ու ակըդ բոցուն՝ Լուսաւորչայ կարմիր կերոնով․ Լուսաւորչայ կարմիր կերոնով՝ Թող ճաճանչեն հուր իւղերըդ։

Ծաղիկն ու Շաղիկ

Ե՛կ, շա՛ղիկ, ե՛կ. Ե՛կ` առաւօտէ՛ առաւօտ. Չելնէ՛ արեւ տաքուկ ու ծարաւուտ` Լըզէ մեր պագուկ։ Գա՛մ, ծաղի՛կ, գա՛մ. Գա՛մ` այգուն-այգուն Ու քեզ շա՛ղ տամ։ Դեռ չելած արեւ խայտուն ու ցայտուն` Շաղիկ-շաղիկ թառաւ սըրտիկն ու հոգին` Ծաղկիկի ծարաւ գոգին` Ու գունագեղ թուշիկ Շա՛ղ դառաւ յուշիկ-յուշիկ։

Սալայատակն ու Ուղին

Սալայատակ-սալայատակ քալեցի, Սալի վերայ կեանք ու ջանքըս հալեցի. Ոսկի, արծաթ սալի սըրտում սարերով, Ծառ ու ծաղիկ սալի շրջում բարերով: Սալը յեցած և ո՛չ մի բան չիմացաւ, Վերան յիմար կեանքի ուղին վիմացաւ:

Նոճիներն ու Մայրիներ

Մուգ նոճիներ միգապար՝ Ճամբի վերեւ սիգապար՝ Դէպի երկինք հըրազայր, Կանաչ յուսով սըրածայր, Ճիւղերն ի վեր կոնաւոր՝ Կարծես լինին տօնաւոր։ Կուսատերեւ մայրիներ՝ Յուսաբեղուն այրիներ, Փըշերն աչքին պիշելով՝ Արեւ օրեր յիշելով, Քարերի ծոց պատառել Ամպերի գոգ կատարել։

Մայրիկիս Օրօրը

Դեռ արգանդում` մայրիկըս ինձ Վարդ էր բուրում, ոռոգում. Եւ իր հոգում այգ-արեւով Գուրգուրում ու նորոգում։ Ծընած օրէն մայր շըրթներով Սէր էր վառում օրօրում, Արեւ-Լուսին հոգւով-մըտքով Նըկարում ու բոլորում։ Հայր զարկերով արի-արի Խօսում էր իմ երակում, Մայր կաթերով արիւն-արիւն Հոսում էր ու կերակրում։ «Ես սիրում եմ՝ Հանուր-Տէրը իմ հոգումը գահաւոր. Քեզ սիրում եմ՝ Նորա Սէրը քո ծովումը ջահաւոր, Արև-արև ու անուշակ երգ ու տաղով զարթելով, Օրեր-օրեր փունջ մանուշակ հիւսելով ու բարդելով, Օրի՜կ օրին, Իմ անուշին։ Աչքըդ Նորան` հոգւով մըտքով` արիացի՛ր, աշխատէ, Երկնի, երկրի կամարներով վերերն անցի՛ր ու դատէ։ Ո՛վ որ երթայ յոյս-առապար Փառազեղուն Անհունի, Նա՛ կը գըտնէ լոյս-ճանապարհ կենարեղուն Հանուրի։ Օրի՛կ օրին` Իմ անուշին։ Քեզի տեսնեմ, ի՛մ հատորիկ, կեանքիս ուղին, սիրազեղ, Յայտ ու անյայտ դո՛ւ որոնէ, քեզի՛ լինին իրազեկ։ Մի՛ թափառէ կեանքի պարապ անապատում դու ի զուր, Քեզ պահապան սուրբ հաւատոյ, յուսոյ, սիրոյ Լոյս ու Հուր։ Օրի՜կ օրին, Իմ անուշին։ Քեզ դընում եմ խորհրդաւոր, առակաւոր յոյս-աշխարհ, Ես գընում եմ, իրար գըրկենք՝ վե՛ր, փառաւոր լոյս-աշխարհ. Ես գընում եմ ու թողնում եմ երկիրն ու իր հընութիւն, Աջն ու խաչը քեզ ապաւէն, Օրօրդ հիւսէ բնութիւն։ Օրի՜կ օրին՝ Իմ անուշին»։ Երբ իմ արեւ երկրորդ ամրան մանուկ հասկերն էր փընջում, Եւ իմ մայրիկն արեւմըտի դեղին գարունն էր շընչում, Թըռա՜ւ-գընաց, երկնի խորան` մըտաւ իբրեւ աղաւնի. Եւ ինձ թողեց մենաւորիկ` իմ հոգովը հովանի։ — «Քեզ լուսո՛յ վայր`» Իմ գարո՛ւն մայր։ Դըրսէն ներսը ձողակ-ձողակ մըտքի համար շինեցի. Ներսէն դուրսը օղակ-օղակ հոգու շարան հիւսեցի. Հոգիս թեթեւ մի վայր մի վեր, լոյս ծովերով թեւելով` Գոգըս լի բեռ անմայր անսէր լոյս հովերով հեւելով։ Ես արթընցայ` սարի-ծաղիկ, շողերով ու ցօղերով, Ու քընեցայ ծառի, խոտի հովերով ու զովերով։ Օրի՛կ օրիկ, Գարուն նորիկ։ Գիշեր-գիշեր, լուսնէ լուսին մըտքիս ծովը խորացաւ, Տորեկ ցորեկ, արև-արև հոգուս հովը զօրացաւ։ Մօրըս կըրակն ալիք-ալիք սըրտիս աւանդ պահեցի, Երկրէ երկին, երկնէ երկիր ազատ-արձակ սահեցի։ Օրի՛կ օրիկ` Գարուն նորիկ։ Երգ ու տաղեր սարէն, ձորէն տունկ ու ամբով զարթերով Տուն ու տաճար սըրտի խորէն բոյր ու ձայնով բարդելով։ — «Օրե՛ր սարին Ու տաճարին»։ Կանաչ երկրի մըթնոլորտը Պատառ-պատառ յաղթեցի, Կապոյտ երկնի լուսոյ խորը Կատար կատար գաղթեցի։ Վարդի բոյրով, լոյս համբոյրով Գիրկըս թըռաւ Մայրիկըս. Ձեռքէս բըռնեց, առաւ տարաւ, Տարաւ ցուցուց Հայրիկըս։ — «Երնէկ օրին` Երկնի խորին»։ Հանուր Փառքին Հըրոյ Աթոռ Լուսոյ գահոյկն իր վերան, Բոցատարած հոգի, ոգի Երգում էին մը բերան. «Բարի՛ եկար, Ազատորդի՛մ մեր սուրբ խորան յուսալիր, Հայրըդ, Մայրըդ տօնաւոր են` Երկրէ երկին լուսալիր։ — «Երնէ՛կ օրին` Երկնի խորին»։

Սեր ու բեր

Գարուն սէրն էր՝ Դալար-օրերում շոգիացաւ սըրտիս վերայ՝ Ամպեր-ամպեր ծալ ու քաշ։ Կեանքի եռն էր՝ Ամառ-ձորերում ոգեցավ կըրծիս վերայ՝ Լուսին-լուսին հալ ու մաշ։ Աշուն-բերն էր՝ Պըտղիկն էր հոգում ծառերով՝ Սըրտիս բակին նուշիկ նուշիկ բարդելով։ Այն ձըմեռն էր՝ Ձիւնիկն իր գոգում սարերով՝ Կըրծիս տակին ուշիկ-ուշիկ զարթելով։  

Կարմիր բոց

Կանաչ դաշտի կուրծքը պայթեցավ Գոգին հըսկայ ժայռը ճայթեցավ. Ճայթեցաւ ու ծառացաւ Ծառացաւ ու տեղում քարացաւ։ Կապոյտ երկնի ծոցը ծովացա, Կարմիր երկրի բոցը հովացաւ. Ծովացաւ ու ծաւալեց, Ծաւալեց ու հողմով թաւալեց. Բոց-մոց՝ կարմիր երկիր հովանալով, Ծոց-ծոց կապոյտ երկիր ծովանալով՝ Ծովանալով ու դողով ծաւալելով, Ծաւալելով ու չորս կողմ թաւալելով՝ Հողմը ծառացաւ ու բոցը հանգավ․․․։

Ես եմ

  Ես քու սէրն եմ, Սիրուդ ջերն եմ, Մենաւոր. Ես եմ քո կին Դու՝ իմ հոգին Յենաւոր։ Ձայնդ հընչեց սիրոյ կայծակ շեշտակի, Հոգիր շընչեց գարուն-փայլակ հեշտակի։ Շունչըդ առայ կուռ ծոցերով՝ Գըրիչ դառայ հուր բոցերով։    

Հով - սեր

Նուրբ հովի պէս լարերով՝ Սուրբ ծովի պէս պարելով, Սէրըդ սըրտում պահեցիր, Սըրտիս խորքում գահեցիր։ Աշունն եկաւ ծառին սարին հեւելով՝ Անձրեւ թելեր փոշի-փոշի թեւելով․ Պըտուկը ճոխ՝ առին տարին Տերեւները կանաչ-ճանաչ պեղելով։

Աշուն Կեանք

Աչքի առաջ, Հառաչ-հառաչ, Խորհըրդաւոր տերեւներ, Բունէն ընկած կեղեւներ, Հողի վերայ, Դեղին յուսով Կողի վերայ։ Լուռ, անտերունչ, Խուլ, անմըռունչ՝ Չորով-փորով կեռ ծառեր, Ծըռով-փըռով լեռ քարեր, Եւ հենաւոր՝ Սարի կողին, Ե՛ւ մենաւոր։

Ուռի ծող

― Մայրի՜կ, մայրի՜կ, Մեր ուռենին ի՞նչ է լալիս առուի ափին։ ― Հատի՜կ, հատի՜կ, Իր ճիւղերէն ցօղ է տալիս կանաչ տափին։ :    

Կոյրը

Տէ՜ր իմ․ Սէ՜ր իմ․ Զարկին Քաջքեր՝ Կուրացուցի՛ն իմ աչքեր․ Լո՜յս տուր․ Յո՜յս տուր․ Ասա՛ նայէ՛ Իմ աչերո՛ւն խընայէ։

Բուսաբարեվ

Սնունդը՝ ծառին Ծառի՜կ, ծառի՛կ, Շունչդ անառիկ. Ի՞նչ ու ի՞նչպէս՝ Անջուր անլուր, Քո բուռ ու կուռ, Դալարում ես Դէպի երկին փըռելով, Ու ճիւղերըդ ջըրելո՞վ։ Ծառն՝ արմատին Բունի՜կ-բունիկ՝ Կաթնետունիկ. Ի՞նչ, ու ինչպէ՞ս Քո երակներ Լուսոյ ակեր Պալարում ես Եռուն-եռուն կըրակելով, Հեռուն-հեռուն ճըրագելո՞վ։ Բունը բարին Բարի՜կ–բարիկ՝ Շունչ-պարարիկ. Ի՞նչ, ու ինչպէ՞ս Տընիկ-տընիկ Բազմածընիկ Գալարում ես Ոգի-ոգի նուագելով Պահիկ-պահիկ հաւաքելո՞վ: Բարը՝ ծաղկին Ծաղի՜կ-տիրուն՝ Երկրի՛ սիրուն. Էդ ի՞նչ ու ինչ Թերթիկ ունես՝ Կարմիր–ձուն ես. Ու լարում ես. Բոլոր-մոլոր եռ թըշերով, Ոլորուելով սեր նըշերո՞վ։ Ծաղիկը` տերեւին Տերեւ-տերեւ, Գըլխավերեւ, Էդ ի՞նչ ու ի՞նչ Առակ-առակ՝ Կանաչ-կարագ Նըկարում ես. Քու մատիկներ հեղուն-բեղուն Ու պատիկներ եղուն–մեղո՞ւն: Բոլորն՝ իրար Միանալո՜վ` Հիանալով։

Աղերս

Կա՛ց, Տէ՜ր, Տէ՛ր իմ, Բա՛ց, Տէ՜ր, սէ՛ր իմ․ Զարկին դեւեր Իմ թեւեր․ Տո՛ւր, Տէր, Հո՛ւր Տէր, Որպէս խոտեր Էլ չը դողան Իմ ոտեր․․․։

Աստուած Իմ

Սիրոյ սերմը զատեցիր, Հըրոյ ջերմը պատեցիր․ Հողին շունչըդ փըչելով՝ Հոգի կեանքդ կաթեցիր։ Եւ Արեւդ լուսին մարմնէս մաղեցաւ, Եւ իմ հոգին Հոգուդ ցօղով շաղեցաւ, Իմ սըրտիկի սէրն ու բոցը, սիրոյ խոցը՝ Ամպերի մէջ, որպէս կայծակ սահեցաւ

Դիտակ

Դու ինչե՜ր ես տեսնում, ինչե՜ր, ո՜վ դիտակ, Որ մեր աչքին՝ աներեւոյթ, անգիտակ․ Երկնի օրը քեզանով ենք կատարում, Երկրի խորը քեզանով ենք պատառում։ Դարձի՜ր, դարձի՜ր, ո՜վ իմ դիտակ լուսածին՝ Կեանքի, ջանքի, յուսոյ հընար ճարելով, Զարթի՜ր, զարթի՜ր, ո՛վ իմ գիտակ յուսածին՝ Մըտքի, հոգու սիրոյ քընար լարելով։

Վարդիկս

Խըցիկիս մօտ ջուր եմ արել մարգ ու մարգ, Վարդիկիս հոտ հուր էր դառել բարկ ու բարկ․ Ելայ անհոգ սարերի գոգ շըրջելու, Սիրու ամպեր բոլորեցին թըրջելու։ Մահիճիս քով հուր եմ վառել դողունի Վարդիկիս հով դուռ էր ճարել գողունի․ Լանջէս ի վեր սիրոյ շիթեր շաղելով՝ Երազ-յոյզեր նուագեցին խաղալով։ Գիշեր գացաւ՝ լուսին-լուսին յուսալի. Նոր օր բացավ՝ արեւն լուսալի։ Մենաւոր խըցիկէն՝ Յուսոյ սարակ շաւիղով Աշխարհ մըտայ, Վարդի բոյրի գըծիկէն՝ Հովի բարակ տաւիղով՝ Քեզի գըտայ։

Քո երազում

  Եւ ա՛յս գիշեր, քո երազում, տեսել ես որ` ես ու դու` Երես-երես ճանաչել ենք սիրոյ ծովում իրարու․․․ Քո սուրբ սէրը սար է դառել Դալարագեղ, երկնածրար ու բեղուն, Գըլխիդ վերը ամպ է շարել՝ Գալարահեղ, կամարակապ ու զեղուն։ Սարի շողէն, ամպի քօղէն՝ Մենաւորի ոգին ծընել, դեգերել, Ձեռին մի բոյս՝ կանաչ ու կոյս՝ Խորհըրդաւոր ձորէն քաղել ու բերել։ Ծաղիկ-ծաղիկ քեզ որոնել՝ Ամպի տակին՝ արեւծագին շունչ առել, Ջըրի մօտին, կանաչ խոտին՝ Գըլխիդ վերեւ ծիրան-գօտին փունջ արել։        

Իմ երազում

Եւ ա՛յս գիշեր, իմ երազում, քեզ հետ մէկտեղ պարեցինք, Սէր-ոգիներ սուրբ սեղանում մեղրամոմեր շարեցին։ Ոսկի-արծաթ ամպի ծալէն նուրբ ու բարակ քօղ ճարեցինք, Ինծի-քեզի կարմիր-կանաչ սիրոյ շապիկ կարեցին։

Մենաւոր

Երբ անտառում լուսնի ծովեր, Սիրոյ հովեր, Սողոսկեցան ծառէ ծառ Ու սարէ սար, Եւ ամէն մարդ՝ Գտաւ մի վարդ Սըրտիկին զարդ, Ես մենաւոր մտայ տուն, Ինձ մըխիթար գըտայ քուն, Որ աչերուս կապեց մէջ Ու տարածեց վերարկուն։

Հով ու ծով Սէր

Կապոյտ երկինքն էր եռում, Կարմիր երկիրն էր ջեռում. Հուր ու Հարաւ հեւ ու հեւ Թախիծ ու տօթ էր բերում։ Հոգիս եկաւ հովի պէս, Սէրը սրտում ծովի պէս. Ծոցին վարդեր՝ ասաց. - Տե՜ս, Քեզ սիրելու եկայ ես։ Վարդ ու քըրքում էր բուրեց. Սիրտըս սըրտում գուրգուրեց. Արեւ-Լուսին պագերով՝ Երազ-երազ համբուրեց։ Հոգի՜ս, ասաց ու ծըռեց. Ծամեր բացաւ ու փըռեց. Ստինք-ստինք փարելով՝ Յոյզըս մարաւ ու լըռեց։

Ճերմակ հեր, գարուն սեր

Ես ու դու սէ՛ր ենք, Մեկ սրտի տէ՛ր ենք. Նըռան ճիւղերով բոցուն, Սիրոյ տաղերով արբուն։ Տե՜ս, իմ հեր՝ Ճերմակ սէր, Որ պաղել էր շատ ձըմեռ, Սըրտիդ բաղում դալարեց։ Տե՜ս, քու սէր՝ Գարուն էր՝ Որ գոցեց իմ խոց ու վէր, Սըրտիս խաղում ծաւալեց։

Ձմեռնամուտ

Երբ երկիրը պատեց Վերմակ վերմակ ու թեթեւիկ-թեթեւիկ, Ճերմակ-ճերմակ ու թիթեռնիկ-թիթեռնիկ, Ձիւնիկն իջաւ արծաթ երկընքով, Եւ երկիրը պատեց։ Վերմակ-վերմակ ու թեթեւիկ-թեթեւիկ, Հողիկը շիջաւ ոսկի երկունքով, Եւ աչուկները փակեց։ Արգանդ-արգանդ ու դարաւանդ-դարաւանդ, Ջըրիկը պառկեց հողի գըրկին, Եւ ըստինքը սառեց։ Մարմանդ-մարմանդ ու ադամանդ-ադամանդ Արեւը զարկեց պաղի սըրտին, Եւ աստղուկները շարեց։

Աշուն Օր

Սեւուկ ամպեր վար եկան Օրան, օրան, Սարի վրայ շար եկան։ Ծագեց առաւօտ Պաղեց, սառաւ օդ։ Գոռաց երկինք. բուք արաւ, Հեւաց, հեւաց. Ծերուկ երկիր սուգ արաւ։ Ճաքեց հեռուն ամպ, Երկիր դողաց-բա՛մբ։ Բողբոջ արեւ շող կապեց, Դողաց, սողաց, Արիւն-ամպից քօղ կապեց։ Վառեց լեռան լանջ, Լեռան ցաւատանջ։ Տեղաց անձրեւ մաղ տալով, Մարմանդ-մարմանդ, Յոգնած տերեւ շաղ տալով։ Երկիր քուն դըրաւ, Եւ թռչուն թըռաւ։ Յուզուած առուն փախ տուաւ Սողուն-սողուն, Ձորում մշուշ կախ տուաւ։ Քամին ելաւ վեր, Արաւ տարուբեր։ Մոխիր ամպեր ժիր եկան Դալուկ-դալուկ, Սարի վրայ ցիր եկան։ Հալեց աշուն օր Կեանքիս սեւաւոր։

Գարուն

Հալուն-հալուն, Սարին, ձորին խօսելէն, Երես-երես, Քարէն, հողէն հոսելէն՝ Գարուն իջաւ մըխալով, Առուն շիջաւ ծըխալով։ Բաղիկ տեսայ՝ Լուսին-ցօղին՝ Լողիկ-լողիկ արբելէն՝ Կանաչ տափերուն։ Առուն փեսայ՝ Հողի գոգին՝ Դողիկ-դողիկ տարփելէն՝ Ծաղիկն ափերուն։ Հալուն-հալուն, Ծառի, ծաղկի հոտերով, Երեր-երեր, Ծովի ցամքի մօտերով՝ Առուն ուռաւ՝ վերացաւ, Բուր ու առ գարուն հեռացաւ։

Պատրանք

Հոգիս թիթեռ Մի վայր մի վեր Յոյս ծովերով թեւելով՝ Հոգիս մի բեռ Անմայր անսէր, Լոյս հովերով հեւելով․․․։

Բաղձանք

Ձայնիկ ունիմ՝ հայուն-մայուն, Սըրտիդ բունեմ կայուն-մայուն. Ո՛վ իմ թեւիկ, Տո՛ւր իմ հեւիկ Թըռչեմ երթամ․․․։  

Հունձք

Ջեռաւ ամառն ու ջեռաւ, Բերաւ կատարն ու բերաւ, Ցայտեց ցորեն Արտէն ձորէն։ Ճամբաներում՝ Կեանք է եռում՝ Դաշտէն կալեր կիզուելով, Հասկէն շարեր դիզուելով։ Երգ ու տաղով Ոսկի սայլեր ու որան. Հերկ ու բաղով Պըղինձ-քայլեր շորորուն։ Երգ ու տաղեր՝ Ոսկի սայլեր օրորում, Հերկ ու բաղեր՝ Պըղինձ քայլեր շորորում։

Անմար Սէր

Քեզ չը սիրե՞լ, Գեհեն կորել Ու կըրակով հոգին փորել։ ― Քեզի սիրել՝ Դըրախտ երթալ Ու վարդերով քընանալ։

Փշուր Մը

Մտի՛ր խորը, Գըտիր՝ նորը. Վանէ՛ հինը, Բանէ՛ մինը։

Կեանք

Շառա՜չ, շառա՜չ․․․ Սարէն հեղե՛ղ փրթաւ, Վազո՛ւմ է առաջ ու շեշտակի․ Հողէն ծառեր ծամելով, Հողէն քարեր քամելով, Գետը լըցաւ ու գալարեց, Սիրտը խըցաւ ու պալարեց․ Ցելա՜ւ, ցելա՜ւ․․․ Ամպէն արե՛ւն ելաւ, Նազում է կանաչ ու հեշտակի․ Սարի խոցին ժըպտելով, Ծառի ծոցին ծըպտելով, Պաղառ գետին ջե՜ր բերելու, Խաւար սըրտին սէ՜ր մէրելու։

Սար ու Քար

Ահա՛ սարը՝ ձորը բացել՝ Ե՛ւ ահաւոր, ե՛ւ կանաչ․ Ահա՛ քարը՝ օրը գացել՝ Ե՛ւ մահաւոր, ե՛ւ անաչ։

Երկնի Կայծեր

Երկնի կայծեր բիւրափառ Հըրոյ հովէն ցիր ու ցան, Գիշեր-երկիր հիւրաբար՝ Լուսոյ ծովէն կաթեցան՝ Աչքին սօսուն, Մըտքին խօսուն։

Սիրահասկ

Ո՜վ է տեսել ծովի ծաւալ Հովի թաւալ. Կամ՝ արտերում հասկի տալիք Ոսկի ալիք։

պատմական արժեքավոր պաստաթղթեր

պատմական արժեքավոր պաստաթղթեր

 ԿՈՄԻՏԱՍԻ ԾՆՆԴՅԱՆ 145 ԱՄՅԱԿ

ԿՈՄԻՏԱՍԻ ԾՆՆԴՅԱՆ 145 ԱՄՅԱԿ